Porada nr 5

Kiedy powoływanie się na przykłady w uczeniu ma największy sens?

Projektując treści szkoleniowe często wykorzystujemy przykłady, jako wizualizację procesów lub procedur. Jest to proste i często stanowi atrakcyjny wypełniacz treści Ale nie wiem czy wiesz, że w pewnych okolicznościach operowanie przykładami nie pomoże, a wręcz zaszkodzi.

Chcąc wykorzystać przykłady jako technikę szkoleniową, warto wiedzieć, co podpowiadają badania. ( więcej w Evidence-Based Training Methods  autor: RUTH COLVIN CLARK)

Mówią one, że:

kiedy uczymy procedur – inaczej zadań rutynowych – warto wykorzystywać proste przykłady, ale koniecznie jasno osadzone w kontekście zawodowym. Wtedy ułatwimy uczenie.

Natomiast kiedy uczymy zadań strategicznych, lepiej sprawdzą się grupy przykładów, które mają określone założenia, różnią się fabułą i zmuszają do odkrycia ukrytych, wspólnych elementów. Po prostu musimy unikać oczywistości

Przykład:

W szkoleniu z efektywności działania zespołów dla menedżerów warto posłużyć się np. przykładami działań grup ratowniczych, grup alpinistów, zespołów projektowych NASA, po to by wypracować zasady pracy zespołowej, a potem pokazać uniwersalność pewnych zasad w zarządzaniu.

Oto częsty problem szkoleniowy: osoby początkujące i zaawansowane 

Grupa 1., początkująca – na szkoleniu z negocjacji będzie potrzebowała bardziej konkretnych procedur, np. od zasad komunikacji i przejmowania kontroli rozmowy, np. 3 kroki, schematy powitania do procedur „papierkowych” obowiązujących w formie. (umiejętności proceduralne)

Grupa 2.  zaawansowana potrzebuje szkolenia opartego na case study lub symulacji. (umiejętności strategiczne)

Ignorowanie  tych subtelności może spowodować, że symulacja dla grupy 1. będzie nieskuteczna, ponieważ grupa nie zna jeszcze podstaw i procedur, a zatem będzie niezdolna do wymyślenia rozwiązania, a z kolei szkolenie z procedur dla grupy 2. będzie za mało aktywizujące i po prostu nudne.

Stosuj proste konkretne przykłady, jako analogie  przy uczeniu umiejętnościach proceduralnych , a przykłady złożone  lub scenariuszowe w formie case study przy uczeniu umiejętności strategicznych.

Kiedy przykłady szkodzą szkoleniu?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że nic tak szkodliwego nie może mieć miejsca. Czym może zaszkodzić przykład? 

Przecież może tylko pomóc, pokazując „jak może być”. Ale badania znowu wskazują coś innego. Stosowanie w taki sposób przykładów w grupach doświadczonych, zawansowanych, nie powoduje efektywności uczenia się, a wręcz odwrotnie – przykłady w takim przypadku uniemożliwiają uczenie się.

Psychologowie nazwali to zjawisko „efektem odwrócenia kompetencji”. Upraszczając: pewne metody są dobre na początku uczenia się, ale wraz ze wzrostem doświadczenia mają szkodliwy wpływ na proces dalszego uczenia się.

Warto o tym pamiętać projektując swoje szkolenie

Pozdrawiam Jacek Wolniewicz